'TÜRLERİN KÖKENİ' ÇEVİRMENİNİ YİTİRDİ^[i]

EDEBİYATÇI, Dilci ve Çevirmen Öner Ünalan, önceki gün yaşamdan ayrıldı. Darwin'in 'Türlerin Kökeni'ni başta olmak üzere, Engels'in ve Einstein'ın kitaplarını dilimize çevirerek Evrensel Basım Yayın tarafından yayımlanan ve yayın programına alınan Ünalan, 'Ragıp Gelencik' takma ismini kullanmıştı.

Ankara'da ziraat fakültesini bitirdikten sonra, Amerika'da bitki bilim alanında yüksek lisansını tamamlayan Ünalan, çok iyi İngilizce ve Almanca biliyordu. 1977-83 yılları arasında yayımlanan Türkiye Yazıları dergisinin kurucularından da olan Ünalan yakın dostu Ahmet Say'a göre, "Gerçek bir üstün yetenek, Fransızca söylenişiyle bir 'jeni'ydi." Cemal Süreya ise ona "Büyük beyin, uzun yaratıcı" derdi.
Giriştiği her çalışmada en üst düzey başarıya ulaşmak gibi bir yaradılışı olan Ünalan, başarılarını daima saklayan, kendini öne çıkarma eğiliminden uzak duran mütevazı bir yaşam sürdü. Yaşamı boyunca yalnızca bir öykü yazan Ünalan, bu öyküyü Yunus Nadi Yarışması'na gönderdiğinde, seçiciler kurulu tarafından büyük ödülle onurlandırılmıştı.
Ahmet Say, dostu Ünalan hakkında şöyle konuştu: "Açık söyleyeyim, Öner olmasaydı onun dilimize kazandırdığı bilim kitapları Türkçeye çevrilmek için daha yıllarca bekler, ya da yalan yanlış çevrilirdi. Özellikle Marksist teoride, onun kadar kavrayışlı arkadaş sayılıdır. Edebiyat ve dil bilim konularında yazdığı tartışma yazıları nefistir. Bazı çevrelerin ana dilde ırkçılığa yönelen yapay "Öz Türkçeci" yaklaşımına karşı, Türkçeyi savunarak düpedüz dersler vermiş, ne yazık ki bu şoven çevreler Öner'in yardımlarından gereğince yararlanamamıştır."

KARINCAYI İNCİTMEYEN ADAM
1965 yılında "Karıncayı İncitmeyen Adam" adlı kısa öyküsüyle, Yunus Nadi Armağanı kısa öykü birincilik ödülünü aldı. Çeşitli dergilerde az sayıda öykü ve şiirini yayımladı.
1970'ten sonra dil üstüne çalışmalarına ağırlık verdi. Güneş Dil Teorisi, halk dili, Türkçede "ve" sorunu, çevirmek ve dil yenilemek, bilimsel terimlerin Türkçeleştirilmesi, dil-ideoloji ve politika konularında çalıştı.
1977'de Cemal Süreya, Vecihi Timuroğlu ve Ahmet Say ile birlikte, Türkiye Yazıları dergisini çıkardı.
Özellikle dil-ideoloji ve politika üstüne yazdığı inceleme ve denemelerini Soyut, Türkiye Yazıları, vd. dergilerde yayımladı. Yazılarının bir kısmını "Dil ve Politika" (1993) adıyla kitaplaştırdı. Gene dil üstüne günlük biçiminde yazdığı denemelerini Papirüs'te (1980-1981), Dize'de (1995-1998), ve Evrensel Kültür'de (1998-1999) yayımladı. Yazılarında genellikle Ragıp Gelencik takma adını kullandı.
Öner Ünalan, dil çalışmalarının yanı sıra, İngilizce ve Almanca'dan yaptığı çevirilerle, önemli bilimsel yapıtları Türkçeye kazandırdı. Örneğin, Charles Darwin'den "Türlerin Kökeni", "İnsanın Türeyişi" ve "Seksüel Seçme" (Eşeysel Seçme); Albert Einstein ve Leopold Infeld'den "Fiziğin Evrimi"'ni dilimize çevirdi. Ayrıca, Karl Marx'tan "Matematiksel Elyazmaları", Friedrich Engels'ten "Ütopik Sosyalizm ve Bilimsel Sosyalizm", Fidel Castro'dan "Dünya Bunalımı", John Desmond Bernal'dan "Marx ve Bilim" gibi çok sayıda kitap çevirdi. Kimi çevirilerinde Ferhat Gelendeş takma adını kullandı.
Charles Darwin'in bilim tarihindeki yerini "Darwin Ne Yaptı" (1997) adlı popüler bilim kitabında anlattı.

(KÜLTÜR SERVİSİ)

ⁱ Evrensel (gazete), sayı 3448, 29 Ocak 2011, Cumartesi, s. 1, 10. (Evrensel'in internet siteside de yer alan habere gitmek için buraya tıklayınız.)